BBC - Ai là người lao động hạnh phúc nhất Anh quốc? Đó là các nhân viên tại văn phòng London của hãng chuyên về dịch vụ du lịch của Mỹ, Expedia, theo một khảo sát về mức độ hài lòng với nơi làm việc hàng năm của trang Glassdoor.
Trong 2016 và 2017, Expedia được đánh giá cao nhất về mức độ hài lòng của nhân viên, theo những đánh giá ẩn danh do nhân viên hiện tại và nhân viên cũ của tập đoàn này thực hiện.
Khi đọc bài viết trên trang Business Insider về "văn phòng vui vẻ nhất London", có thể bạn sẽ tin rằng mức độ hài lòng cao của nhân viên công ty Expedia là hoàn toàn nhờ vào văn phòng công ty và những quyền lợi khác nhau tại văn phòng - như có chỗ chơi bóng bàn, bóng đá, máy chơi game cầm tay và một quầy bar để uống cocktail. Rõ ràng đây là một văn phòng rất hấp dẫn.
Nhưng khảo sát từ nhân viên cho thấy mọi người ở Expedia thích làm việc ở đó vì công việc chứ không phải vì văn phòng hào nhoáng. Mức độ đánh giá tích cực nhất là "văn hóa" và "cơ hội sự nghiệp". Môi trường xung quanh hầu như không được đề cập đến.
Đây là một xu hướng. Sự thỏa mãn về nơi làm việc thường rất hay bị gán ghép không chính xác cho vẻ đẹp thẩm mỹ của văn phòng, dù rằng có nhiều tác nhân gây ảnh hưởng hơn như sự ổn định của công việc hay sự thỏa mãn về việc làm. Nhưng vì chúng ta không đăng ảnh lên Instagram để thể hiện sự ổn định của công việc, nên văn phòng thường là chỗ thể hiện điều đó.
Rất dễ xảy ra việc là khi ghi nhận về một công ty như cách Business Insider làm, người ta thường coi văn phòng được thiết kế đắt tiền như một cách cho thấy nhân viên rất vui vẻ. Đây là cách hiểu sai. Nơi làm việc vui vẻ không cần đến các gối tựa nhồi hạt đậu, quầy nướng thịt và sân chơi bóng.
Đó là những thứ (có thể nói rằng) có thì cũng tốt, nhưng chúng không phải văn hóa. Trong nỗ lực để tạo ra văn phòng có vẻ là nơi vui vẻ hạnh phúc để cùng làm việc, các công ty hiện đại đang mạo hiểm biến văn phòng của họ thành một nơi rất giống rạp xiếc (hoặc nói theo nghĩa đen với trường hợp Liverpool, văn phòng "ngon lành nhất" Anh Quốc) để cải thiện hình ảnh và tuyển dụng nhân viên tiềm năng và thu hút nhà báo.
Vâng, Expedia là một nơi làm việc vui vẻ và, đúng thế, nơi đây có một văn phòng rất đẹp. Nhưng đó là vì công ty này chịu đầu tư để tạo ra một môi trường vật lý tốt đẹp hơn và đồng thời cũng là để đầu tư nhiều hơn xây dựng những khu vực có ý nghĩa khiến nhân viên thoải mái. Chẳng hạn, Expedia đem lại cho nhân viên gói thưởng đến 14.000 đô la Mỹ du lịch mỗi năm.
Hạnh phúc không phải một chiếc võng
Các doanh nghiệp chi hàng tỷ đô la mỗi năm để làm nhân viên của họ hạnh phúc. Nhưng điều này không có tác dụng. Ở Hoa Kỳ, 70% lực lượng lao động xin nghỉ việc. Nhân viên văn phòng cần nhiều hơn là đồ chơi và những khoảng không gian phá cách.
Trên thực tế, một nghiên cứu mà tôi có tham gia gần đây cho thấy việc phải xin phép phiền phức có thể khiến nhân viên văn phòng bực mình. Mọi người hiếm khi muốn làm việc trên một chiếc võng hoặc xử lý khủng hoảng trong một sân bóng.
Giá như các công ty chịu lắng nghe nhiều hơn, họ sẽ nhận ra nhân viên của họ không đòi hỏi nhiều. Một màn hình riêng tư là điều quan trọng với rất nhiều người - 74% trong 1.000 nhân viên văn phòng được khảo sát trong một nghiên cứu có liên quan cho biết cảm xúc của họ khi những người khác có thể nhìn họ đang làm việc khiến họ bị thêm phần căng thẳng. Đây là một vấn đề để giải quyết với giá rẻ và làm tăng sự thỏa mãn tại nơi làm việc cho rất nhiều người. Nhưng nó khó mà có thể khoe lên Instagram.
Sự thỏa mãn của nhân viên thường bắt nguồn từ những chính sách đơn giản như đầu tư vào nội thất tiện nghi, có chất lượng cao và có cung cấp thêm thức uống, chứ không phải là những đống cỏ khô hay võng, vốn là những thứ mà người ghi nhận từ nghiên cứu cho đây là một trong những nỗ lực vô nghĩa nhất để tạo ra một văn phòng ăn ảnh trên Instagram.
Một nghiên cứu năm 2016 về Quản lý Nguồn Nhân lực xã hội cho rằng những yếu tố như thu nhập, triển vọng, cảm giác được tôn trọng và tin tưởng đem lại niềm vui lớn nhất với nhân viên. Khó có thể coi đây là tin có tính đột phá. Nếu không nói về tiền, đây là vấn đề về quan hệ và giá trị, về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp hoặc giá trị thẩm mỹ khiến mọi người chịu rời khỏi giường đi làm vào mỗi thứ Hai.
Điều này có lý do. Một trong những nguồn gốc lớn nhất của niềm hạnh phúc trong đời, không chỉ trong công việc - là đến từ những mỗi quan hệ gắn kết và bền chặt, theo một nghiên cứu của một lớp tại Havard năm 1980.
Vậy làm sao để các công ty tăng cường quan hệ tốt đẹp giữa nhân viên với nhau? Câu trả lời rõ ràng là cộng đồng trong văn phòng, một không gian văn phòng mở và thường có hoạt động, một thứ mà hầu hết các văn phòng đã đầu tư vào. Các công ty như Expedia cũng đầu tư vào các sự kiện kết hợp giữa tập huấn với các cơ hội làm quen lẫn nhau.
Sâu sắc và có ý nghĩa
Nhưng chuyện này không đơn giản đến vậy. Nếu chúng ta chỉ nói về những mối quan hệ gắn bó và ý nghĩa, nó rất khó được rèn dũa trong những văn phòng tiện nghi. Nếu bạn muốn một tình bạn bền vững và ổn định trong công việc, bạn cần phải ra khỏi văn phòng cùng nhau.
Một khảo sát tiến hành hồi tháng 2/2017 trên 1.000 người trưởng thành ở Anh cho thấy những người làm việc trong môi trường có tính xã hội cao như các văn phòng ở trung tâm thành phố, nơi dễ đến các quán pub, quán bar hoặc "kiểu khuôn viên trường" thường ít có thiện cảm hơn khi họ xây dựng mối quan hệ với đồng nghiệp, so với nông dân, người làm ở giàn khoan dầu và những nhân viên làm việc ca đêm. Trong thực tế, môi trường làm việc của bạn càng ít có tính xã hội, bạn càng có vẻ như sẽ tạo ra tình bạn gắn kết hơn.
Môi trường làm việc nào có thể khiến mọi người dễ dàng quen biết nhau sẽ tăng cường thái độ dễ dãi trong việc xây dựng quan hệ. Những môi trường làm việc khắc nghiệt hơn, như những người làm việc ngoài trời, sẽ khiến mọi người xây dựng quan hệ bền chặt hơn.
Điều này có vẻ phản trực giác, nhưng đào sâu vào một chút ta lại thấy việc dễ dàng gặp gỡ khiến tạo ra nhiều mối quan hệ bề nổi hơn. Nếu mỗi đêm trong tuần đều là một cơ hội để gặp gỡ nhau sau giờ làm, các mối quan hệ có xu hướng dựa trên cơ hội và sự thuận tiện. Những người ít có cơ hội gặp gỡ hơn thường có xu hướng kén chọn người mà họ đi chơi cùng hơn.
Không hẳn là làm việc ngoài trời khiến tình bạn tại sở làm bền chặt hơn, mà là vì tính chất công việc nhiều hơn. Những công việc như đánh cá, xây dựng và phòng vệ đòi hỏi việc làm việc đội nhóm trực tiếp và có chứa đựng yếu tố nguy hiểm, vốn có thể giúp tăng cường xây dựng mối quan hệ xa hơn là vai trò công việc, không hoàn toàn giống với công việc trong văn phòng.
Với những vai trò làm việc ngoài trời, các tiêu chuẩn chọn lựa người giao thiệp cũng khắt khe hơn vì cơ hội đi uống trong văn phòng không có. Người làm việc trên tàu, công trường hoặc làm ca đêm phải nỗ lực nhiều hơn để có thể gặp gỡ đồng nghiệp, vì thế có vẻ như khi họ gặp gỡ nhau, thì đó chính là người họ chọn lựa để gặp gỡ, bất kể quan hệ công việc của họ là gì.
Các tiêu chuẩn chọn lựa khắt khe này có vẻ như tăng cường cơ hội để giúp các mối quan hệ này tồn tại lâu bền hơn và ý nghĩa hơn.
